Dit is nu eens echt een CD waar ik al een tijdje zat op te wachten. Sinds eind oktober van 2018 met name, toen ik in Gent de afgeslankte versie van wat vandaag op plaat beschikbaar is, live kon meemaken en daar meer dan een klein beetje door overrompeld werd. Dat kwam zo: oud-speler en componist Kyriakos Kalaitzidis, geboren in Thessaloniki en zelf kind van vluchtelingen presenteerde toen een aantal songs, die hij in de periode 2001-2004 schreef rond het thema van “vluchten en verbannen worden” en die, gelet op wat we vandaag meemaken en wat vooral in Griekenland en Turkije pijnlijke vormen aanneemt, in de voorbije vijftien jaar alleen maar aan actualiteitswaarde gewonnen hebben.

Wat Kalaitzidis ertoe aanzette deze liederencyclus te schrijven, is de universaliteit van het gegeven: overal ter wereld zijn er mensen op de vlucht, of het nu vanwege klimaatdreiging is, of omwille van politieke regimes, die elementaire mensenrechten allerminst als elementair behandelen, maakt daarbij niet zoveel uit: het is het verhaal van de mensheid en van alle tijden: Joden en Christenen werden uit het paradijs verdreven, Moslims moesten weg uit Mekka, politieke opposanten worden ontmenselijkt en hun rechten ontnomen, Palestijnen krijgen zelfs geen lapje grond toegewezen en ga zo maar door. De mens wijst uit en de uitgewezene gaat op zoek naar de veilige haven, het Utopia dat ’s mensen levenstocht karakteriseert.

Met zijn ensemble En Chordais en de toevoeging van ruim veertig gastmuzikanten en zangeres/muze Sophia Papazoglou, nam Kalaitzidis deze cyclus liederen, dansen, sferen…op en ik moet zeggen dat die serieus “binnenkomt”: bij momenten heel beeldrijk, zelfs “filmisch”, is deze verzameling de neerslag van heel veel invloeden: je hoort er Turkse en Oriëntaalse accenten in, de accordeon doet in het passend getitelde “Valse oriëntale” de Balkan een plaats op het voorplan cadeau, bij momenten krijg je het ritme te horen waarop de bedevaarders naar orthodoxe kloosters trekken, de Perzische invloed wordt meer dan apert, door de inbreng van de dumbek en de setar van Kiya en Ziya Tabassian en de ney van Hossein Omoumi in de openende titelsong.

Eigenlijk kun je zeggen dat de plaat opent en eindigt met twee lange suites: de titelsong en “New York Syrto”, waarin dezelfde invloed uit Iran mee de debatten beheerst. Die twee tracks samen duren samen ruim 18 minuten en de tussenliggende veertien dansen en liederen vormen als het ware etappes in wat aan het einde één lange (rond)reis blijkt te zijn geweest, die de gelegenheid bieden aan het leger gastmuzikanten om elk hun eigen toets in de composities te leggen. Bijzondere aandacht dààrbij mag naar de”Zembebiko of Exile” en “The Song of The Swallow” gaan, de twee teksten van Vasiliki Nevrokopli, de eerste in Rembetiko-stijl, de tweede op en top vrouwelijk van vorm en van inhoud, die door Sohia Papazoglou tot ongekende hoogten getild worden.

Als je al dat fraais bijeentelt, dan kun je maar één conclusie formuleren: dit is simpelweg een meesterwerk, zowel qua opzet als inzake uitwerking -zowel compositie als uitvoering-: akelig perfect, van begin tot einde!

(Dani Heyvaert)